Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki
Fundacja "Myśląc Ojczyzna - Im. Ks. Infułata Ireneusza Skubisia"

Karta Praw Rodziny

Utworzono dnia 05.04.2019

UCHWAŁA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 21 października 2016 r.

w sprawie ustanowienia Dnia Praw Rodziny

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zatroskany o przyszłość rodziny opartej
na trwałym związku mężczyzny i kobiety, otwartym na przekazywanie życia
i zaspokojenie podstawowych potrzeb małżonków i dzieci, ustanawia dzień
22 października Dniem Praw Rodziny.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, uznając, że fundament bytu i rozwoju
Państwa Polskiego stanowi rodzina, zachęca wszystkich obywateli,
instytucje oraz władze do stałej troski o prawa rodzin. Jednocześnie
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wzywa wszystkie rodziny do
komplementarnego wypełniania ich zadań oraz obrony i umacniania
należnych im praw.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dołoży wszelkich starań, aby poprzez
stanowienie odpowiedniego prawa polskie rodziny mogły czuć się
bezpiecznie, trwając w przeświadczeniu o stałej trosce państwa o ich byt
materialny oraz wszechstronny rozwój.
Marszałek Sejmu RP
Marek Kuchciński


KARTA PRAW RODZINY


przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom
i władzom zainteresowanym misją rodziny w świecie współczesnym


WPROWADZENIE
„Karta Praw Rodziny” powstała na życzenie wy­rażone przez Synod
Biskupów, który odbywał się w Rzymie w 1980 r. i był poświęcony
„Zadaniom chrześcijańskiej rodziny we współczesnym świecie” (por.
Propositio n. 42). Jego Świątobliwość papież Jan Paweł II w adhortacji
apostolskiej Familiaris consortio (n. 46) podjął życzenie Synodu
i zobowiązał Stolicę Apostolską do opracowania „Karty Praw Rodziny” po
to, aby mogła być ona przedłożona zainte­resowanym środowiskom i władzom.
Ważne jest właściwe zrozumienie natury i stylu przedstawionej tutaj
„Karty”. Dokument ten nie stanowi wykładu teologii do­gmatycznej czy
moralnej na temat małżeństwa i ro­dziny, chociaż wyraża myśl Kościoła
w tej dziedzinie. Nie jest także kodeksem postępowania, przeznaczo­nym
dla zainteresowanych osób czy instytucji. Również nie jest to zwykła
deklaracja teoretycznych zasad dotyczących rodziny. Celem „Karty” jest
przed­stawienie wszystkim współczesnym chrześcijanom i niechrześcijanom
ujęcia – na tyle pełnego i uporządkowanego, na ile to było możliwe –
podstawowych praw właściwych owej naturalnej i powszechnej
spo­łeczności, jaką jest rodzina.
Przedstawione w „Karcie” prawa są wyrażone w niej ze świadomością, kim
jest człowiek i czym są wspólne wartości całego rodzaju ludzkiego. Wizja
chrześcijańska jest w niej obecna jako światło Objawienia Bożego, które
oświeca naturalną rzeczywistość rodziny. Prawa w niej zawarte wypływają
ostatecznie z tego prawa, które zostało wpisane przez Stwórcę w serce
każdego człowieka. Społeczeństwo jest powo­łane do obrony tych praw
przed jakimkolwiek ich na­ruszeniem oraz do poszanowania ich i szerzenia
tego, co się składa na ich integralną treść. Przedstawione tu prawa
winny być rozpatrywane zgodnie ze specyficz­nym charakterem „Karty”.
W niektórych wypadkach są to normy ściśle wiążące prawnie; w innych –
postu­laty i zasady odnoszące się do prawodawstwa, jakie winno być
stworzone, i do rozwoju polityki rodzinnej. Zawsze są profetycznym
wezwaniem na rzecz insty­tucji rodziny, wymagającej szacunku oraz
ochrony przed wszelkiego rodzaju uzurpacją.
Prawie wszystkie zawarte tu zasady można zresztą znaleźć w innych
dokumentach, zarówno w dokumentach Kościoła, jak i w dokumentach
wspólnoty międzynarodowej. Celem niniejszej „Karty” jest dostarczenie
lepszego i bardziej precy­zyjnego ich opracowania oraz zebranie ich
w orga­niczną, porządkową i usystematyzowaną całość. Do tekstu dołączono
wykaz „Źródeł i materiałów”, do których się odwoływano i z których
zaczerpnię­to niektóre sformułowania.

Obecnie „Kartę Praw Rodziny” przedstawia Sto­lica Apostolska, centralna
i najwyższa instytucja władzy Kościoła katolickiego. Dokument został
ubo­gacony bardzo wieloma uwagami i sugestiami, stanowiącymi owoc
szerokiej konsultacji przeprowadzo­nej wśród członków Konferencji
Episkopatów całego Kościoła, jak również wśród znawców tej dziedziny
reprezentujących różne kultury. „Karta” jest skiero­wana przede
wszystkim do rządów. Potwierdzając, dla dobra społeczeństwa, powszechną
świadomość podstawowych praw rodziny, „Karta” dostarcza tym wszystkim,
którzy dzielą odpowiedzialność za wspól­ne dobro, model i punkt
odniesienia dla opracowania ustawodawstwa i polityki rodzinnej oraz
ukierunko­wanie dla programów działania.
Równocześnie Stolica Apostolska przedkłada z całym zaufaniem ten
dokument międzynarodowym organizacjom rządowym, które, z racji swej
kompetencji oraz ze względu na działalność podejmowaną dla obrony
i popierania praw człowieka, nie mogą nie dostrzegać łamania
podstawowych praw rodziny czy godzić się na ich łamanie.
Oczywiście „Karta” jest skierowana także do sa­mych rodzin: celem jej
jest umocnienie w nich świadomości niezastąpionej roli i miejsca, jakie
zajmuje rodzina; pragnie zachęcić rodziny do łączenia się między sobą
dla obrony i umacniania swych praw; jest dla rodzin zachętą do
wypełniania ich zadań tak, by w dzisiejszym świecie rola rodziny była
coraz wyraź­niej ceniona i uznawana.
Wreszcie „Karta” zwraca się do wszystkich, mężczyzn i kobiet, aby mając
na uwadze obecne i przyszłe dobro ludzkości, uczynili wszystko dla
zapewnienia ochrony praw rodziny i umocnienia instytucji rodziny.
Stolica Apostolska, ogłaszając niniejszą „Kartę”, oczekiwaną przez
przedstawicieli Episkopatów całego świata, zwraca się ze szczególnym
apelem do wszystkich członków Kościoła i wszystkich instytucji
kościelnych, aby z całą mocą dali świadectwo chrze­ścijańskiemu
przekonaniu, że nic nie jest w stanie zastąpić rodziny w wypełnianiu jej
misji, oraz by starali się zapewnić rodzinom i rodzicom niezbędne
oparcie i pomoc w wypełnianiu zadań, które Bóg im po­wierzył.
WSTĘP
Stwierdzając, że:
A. prawa ludzkie, chociaż ujęte jako prawa jednostki, posiadają
podstawowy wymiar społeczny, wyrażający się w sposób zasadniczy
i przyrodzony w rodzinie;
B. rodzina zbudowana jest na małżeństwie, głębokim i uzupełniającym się
związku mężczy­zny i kobiety, który opiera się na nierozerwalnej więzi
małżeństwa zawartego dobrowolnie i pu­blicznie, otwartego na
przekazywanie życia;
C. małżeństwo jest instytucją naturalną, wyłącz­nie jemu powierzona jest
misja przekazywania życia;
D. rodzina, związek naturalny, pierwotny w sto­sunku do państwa czy
jakiejkolwiek innej wspólno­ty, posiada swoje własne, niezbywalne prawa;
E. rodzina, będąca czymś znacznie więcej niż tylko zwykłą jednostką
prawną, społeczną czy ekonomiczną, stanowi wspólnotę miłości
i soli­darności, jedyną pod względem możliwości na­uczania
i przekazywania wartości kulturalnych, etycznych, społecznych, duchowych
i religijnych, istotnych dla rozwoju i powodzenia własnych członków oraz
społeczeństwa;
F. rodzina jest miejscem spotkania różnych po­koleń, które pomagają
sobie wzajemnie w osiąga­niu pełniejszej mądrości życiowej oraz
w godzeniu praw poszczególnych osób z wymaganiami życia społecznego;
G. rodzina i społeczeństwo, połączone ze sobą żywotnymi i organicznymi
więzami, uzupełniają się w funkcji obrony i rozwoju dobra wszystkich
ludzi i każdego człowieka;
H. doświadczenie różnych kultur na przestrzeni wieków unaoczniło
konieczność uznawania i obro­ny instytucji rodziny przez społeczeństwo;
I. społeczeństwo, a w szczególności państwo i organizacje
międzynarodowe, winny czynić wszystko, co możliwe, celem zabezpieczenia
wszelkiej pomocy – politycznej, ekonomicznej, społecznej i prawnej –
niezbędnej do umocnienia jedności i stabilności rodziny, tak aby mogła
ona sprostać swym specyficznym zadaniom;
J. prawa, podstawowe potrzeby, powodzenie i wartości rodziny, choć
w wielu przypadkach są coraz lepiej chronione, często jednak nie są
uzna­wane, a nawet są zagrożone przez różne ustawy, instytucje
i programy społeczno-ekonomiczne;
K. wiele rodzin jest zmuszonych do życia w wa­runkach ubóstwa, które
uniemożliwiają wypełnia­nie przez nie z godnością ich roli;
L. Kościół katolicki, świadom tego, że dobro człowieka, społeczeństwa
i samego Kościoła zwią­zane jest z życiem rodziny, zawsze uważał, że
jego posłannictwem jest głoszenie wszystkim wpisane­go w naturę ludzką
zamysłu Bożego, dotyczącego małżeństwa i rodziny, popieranie ich
i obrona przed jakimikolwiek atakami;
M. Synod Biskupów, zebrany w 1980 r., wyraź­nie zalecił opracowanie
„Karty Praw Rodziny” i przedłożenie jej wszystkim zainteresowanym.
Stolica Apostolska, po opinii Konferencji Episkopatów, przedkłada
obecnie Kartę Praw Rodziny i wzywa wszystkie państwa, organizacje
mię­dzynarodowe oraz wszystkie instytucje i osoby za­interesowane do
szanowania tych praw, do zapew­nienia rzeczywistego ich uznania
i przestrzegania.

ARTYKUŁ 1
Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wy­boru drogi życiowej, a więc do
zawarcia związku małżeńskiego i założenia rodziny albo do pozosta­wania
w stanie bezżennym.
a) Każdy mężczyzna i każda kobieta, po osią­gnięciu wieku odpowiedniego
do zawarcia mał­żeństwa i posiadający niezbędne do jego zawarcia
zdolności, ma prawo do pobrania się i założenia ro­dziny, bez żadnej
dyskryminacji; ustawowe ogra­niczenia tego prawa, stałe lub czasowe,
mogą być wprowadzane jedynie wówczas, gdy wypływają z obiektywnych
i poważnych wymagań samej in­stytucji małżeństwa oraz jego znaczenia
publicz­nego i społecznego; w każdym przypadku muszą one szanować
godność i podstawowe prawa człowieka.
b) Ci, którzy zamierzają się pobrać i założyć rodzinę, mają prawo
oczekiwać ze strony społe­czeństwa zapewnienia im takich warunków
mo­ralnych, wychowawczych, społecznych i ekono­micznych, które pozwolą
im z całą świadomością i odpowiedzialnością wykonywać prawo do mał­żeństwa.
c) Władze publiczne winny wspierać instytu­cjonalną wartość małżeństwa;
związki pozamałżeńskie nie mogą być stawiane na równi z mał­żeństwami
zawartymi w sposób właściwy.

ARTYKUŁ 2
Małżeństwo może zostać zawarte wyłącznie za dobrowolną i obopólną zgodą,
odpowiednio wyrażoną.
a) Doceniając tradycyjną w wielu kręgach kul­turowych rolę rodziny
w kierowaniu decyzjami dzieci, należy wystrzegać się wszelkiego
przymu­su, który przeszkadzałby w wyborze określonej osoby na współmałżonka.
b) Przyszli małżonkowie posiadają prawo do wolności religijnej; tak więc
żądanie odrzucenia wiary lub zmiany wyznania niezgodnie z sumie­niem,
stawiane jako warunek zawarcia małżeń­stwa, jest pogwałceniem tego prawa.
c) W naturalnym uzupełnianiu się mężczyzny i kobiety oboje oni posiadają
w małżeństwie tę sa­mą godność i równe prawa.

ARTYKUŁ 3
Małżonkowie mają niezbywalne prawo do za­łożenia rodziny i decydowania
o czasie narodzin i liczbie dzieci, uwzględniając w pełni obowiązki
wobec siebie samych, wobec dzieci już narodzo­nych, rodziny
i społeczeństwa, we właściwej hie­rarchii wartości i zgodnie
z naturalnym porząd­kiem moralnym, który wyklucza uciekanie się do
antykoncepcji, sterylizacji, spędzania płodu.
a) Poczynania władz publicznych lub organiza­cji, zmierzające do
ograniczenia w jakikolwiek sposób wolności małżonków w podejmowaniu
de­cyzji co do potomstwa, stanowią ciężką obrazę godności ludzkiej
i sprawiedliwości.
b) W stosunkach międzynarodowych pomoc gospodarcza udzielana na rzecz
rozwoju ludów nie może być uzależniana od akceptacji programów
antykoncepcji, sterylizacji czy spędzania płodu.
c) Rodzina ma prawo do pomocy ze strony spo­łeczeństwa w tym, co dotyczy
wydania na świat i wychowywania dzieci. Małżeństwa wielodzietne mają
prawo do odpowiedniej pomocy i nie mogą być poddawane dyskryminacji.

ARTYKUŁ 4
Życie ludzkie, od samego poczęcia, bezwzględ­nie winno być otoczone
troską i szacunkiem.
a) Spędzanie płodu jest bezpośrednim pogwał­ceniem podstawowego prawa
każdej istoty ludz­kiej – prawa do życia.
b) Poszanowanie dla godności ludzkiej wyklucza jakiekolwiek manipulacje
eksperymentalnie dokonywane na ludzkim embrionie lub inne jego
wykorzystywanie.
c) Każda interwencja w dziedzictwo genetycz­ne osoby ludzkiej, której
celem nie jest korekta anomalii, stanowi pogwałcenie prawa do
nienaru­szalności fizycznej i pozostaje w sprzeczności z do­brem rodziny.
d) Zarówno przed, jak i po narodzeniu dzieci mają prawo do ochrony
i specjalnej opieki; to samo dotyczy matek w okresie ciąży i –
w rozsądnych wymiarach – po porodzie.
e) Wszystkie dzieci, bez względu na to, czy na­rodziły się z małżeństwa,
czy też ze związku pozamałżeńskiego, posiadają takie same prawa do
opieki społecznej i do troski o pełny rozwój ich osobowości.
f) Sieroty oraz dzieci pozbawione rodziców czy opiekunów winny być
otoczone przez społeczeń­stwo szczególną troską. W sprawach dotyczących
adopcji lub przyjęcia dzieci na wychowanie przez inną rodzinę państwo
powinno wprowadzić odpo­wiednie ustawy prawne, które ułatwią rodzinom
zdolnym do tego przyjęcie dzieci potrzebujących opieki – na stałe lub
czasowo – a jednocześnie uwzględniające naturalne prawa rodziców.
g) Dzieci upośledzone posiadają prawo do tego, by w domu i w szkole mieć
warunki sprzyjające ich ludzkiemu rozwojowi.

ARTYKUŁ 5
Rodzice, ponieważ dali życie dzieciom, mają pierwotne, niezbywalne prawo
i pierwszeństwo do wychowania potomstwa i dlatego muszą być uzna­ni za
pierwszych i głównych jego wychowawców.
a) Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi
przekonaniami moralnymi i religijnymi, z uwzględnieniem tradycji
kulturalnych rodziny, które sprzyjają dobru i godności dziecka; winni
także otrzymywać od społeczeństwa odpo­wiednią pomoc i wsparcie
konieczne do wypełnie­nia roli wychowawców.
b) Rodzice mają prawo do swobodnego wyboru szkół lub innych środków
niezbędnych do kształcenia dzieci, zgodnie z włas-
nymi przekonaniami. Władze publiczne winny sprawić, że rozdział dota­cji
publicznych będzie rzeczywiście umożliwiał ro­dzicom korzystanie z tego
prawa, bez nakładania na nich niesprawiedliwych ciężarów. Rodzice nie
powinni, w sposób bezpośredni czy pośredni, być zmuszani do dodatkowych
wydatków, co stanowi­łoby niesprawiedliwą przeszkodę lub ograniczenie
możliwości korzystania z tego uprawnienia.
c) Rodzice mają prawo do tego, że ich dzieci nie będą musiały uczęszczać
do szkół, które nie zga­dzają się z ich własnymi przekonaniami
moralny­mi i religijnymi. W szczególności wychowanie sek­sualne,
stanowiące podstawowe prawo rodziców, winno dokonywać się zawsze pod ich
troskliwym kierunkiem, zarówno w domu, jak i w wybranych
i kontrolowanych przez nich ośrodkach wychowawczych.
d) Naruszane są prawa rodziców, gdy państwo narzuca obowiązkowy system
wychowania, z któ­rego zostaje usunięta całkowicie formacja religijna.
e) Podstawowe prawo rodziców do wychowy­wania dzieci powinno być
wspierane przez rozma­ite formy współpracy rodziców z nauczycielami
i kierownictwem szkoły, a w szczególności przez dopuszczenie obywateli
do uczestnictwa w dzia­łalności szkoły oraz w określaniu i wprowadzaniu
w życie polityki wychowawczej.
f) Rodzina ma prawo wymagać, by sta-
nowiły pozytywne budo­wania i by wspierały podstawowe wartości rodziny.
Jednocześnie rodzina ma prawo do odpowiedniej ochrony, a w szczególności
do ochrony swych najmłodszych członków przed ujemnymi wpływami
i nadużyciami ze strony środków przekazu.

ARTYKUŁ 6
Rodzina ma prawo istnieć i rozwijać się jako rodzina,
a) Władze publiczne winny uznawać i wspierać godność, słuszną
niezależność, intymność, inte­gralność i stałość każdej rodziny.
b) Rozwód narusza samą instytucję małżeń­stwa i rodziny.
c) System rodziny wielkiej, tam, gdzie istnieje, winien być otaczany
szacunkiem i opieką, by mógł lepiej wypełniać swoją tradycyjną funkcję
w za­kresie solidarności i wzajemnej pomocy, przy jednoczesnym uznawaniu
praw małej rodziny i god­ności każdego z jej członków jako osoby.

ARTYKUŁ 7
Każdej rodzinie przysługuje uprawnienie do swo­bodnego organizowania
życia religijnego w ognisku domowym pod kierunkiem rodziców, jak również
prawo do publicznego wykonywania i głoszenia swojej wiary,
uczestniczenia w kulcie publicznym oraz swobodnego wyboru programów
wychowania religijnego, bez znoszenia z tego powodu jakiejkol­wiek
dyskryminacji.
ARTYKUŁ 8
Rodzina ma prawo do wypełniania swej funkcji społecznej i politycznej
w budowaniu społeczeń­stwa.
a) Rodziny mają prawo do zrzeszania się z innymi rodzinami
i instytucjami celem właściwego i gorliwe­go wypełniania swych zadań,
a także dla ochrony praw rodziny, popierania jej dobra
i reprezentowa­nia interesów.
b) Rodziny i zrzeszenia rodzin winny mieć za­pewnione prawo do
wypełnienia właściwej im roli w przygotowywaniu i wprowadzaniu w życie
programów gospodarczych, społecznych, praw­nych i kulturalnych, mających
wpływ na życie rodzinne.

ARTYKUŁ 9
Rodziny mają prawo oczekiwać od władz pu­blicznych właściwej, nikogo
niedyskryminującej polityki rodzinnej w kwestiach prawnych,
gospo­darczych, społecznych i finansowych.
a) Rodziny mają prawo do takich warunków ekonomicznych, które im
zagwarantują odpowia­dający ich godności poziom życia i pełny rozwój.
Nie wolno pozbawiać ich prawa do nabywania i posiadania dóbr prywatnych,
które sprzyjałyby stabilizacji życia rodzinnego; prawa dotyczące
dziedziczenia i przekazywania majątku winny re­spektować potrzeby
i uprawnienia członków ro­dziny.
b) Rodziny mają prawo spodziewać się, że spo­łeczeństwo, przewidując ich
potrzeby, zapewni im pomoc w nadzwyczajnych wypadkach, takich jak:
przedwczesna śmierć jednego lub obojga rodziców, opuszczenie rodziny
przez jednego z małżonków, w razie wypadku, choroby czy inwalidztwa,
w razie bezrobocia lub wtedy, gdy rodzina musi ponosić dodatkowe ciężary
związane ze starością, niedorozwojem fizycznym czy umysłowym które­goś
ze swych członków, czy też w związku z wy­chowywaniem dzieci.
c) Osoby starsze mają prawo do tego, by mieć zapewnione miejsce – we włas-
nej rodzinie lub, gdy jest to niemożliwe, w instytucjach do tego
powoła­nych – gdzie mogłyby dożywać swej starości, wy­konując czynności
dostosowane do ich wieku i za­pewniające im udział w życiu społecznym.
d) Prawa i potrzeby rodziny, a w szczególności wartość jedności
rodzinnej, winny być uszanowa­ne również w polityce i ustawodawstwie
karnym w taki sposób, aby więźniowie mogli pozostawać w kontakcie
ze swoimi rodzinami, a rodziny w okresie uwięzienia któregoś ze swych
członków otrzymywały niezbędne wsparcie.

ARTYKUŁ 10
Rodziny mają prawo do takiego systemu spo­łecznego i gospodarczego,
w którym organizacja pracy umożliwia członkom rodziny wspólne życie
i nie zagraża jedności, powodzeniu i stabilności rodziny, zapewniając
jednocześnie możliwość zdro­wego wypoczynku.
a) Wynagrodzenie za pracę winno być wystar­czające do założenia
i godnego utrzymania rodzi­ny, czy to dzięki odpowiedniej płacy,
określonej ja­ko „płaca rodzinna”, czy też dzięki innym środkom
społecznym, jak zasiłki rodzinne bądź wynagro­dzenie pracy domowej
jednego z rodziców; powin­no być ono takie, aby matka nie była zmuszona
do pracy poza domem
ze szkodą dla życia rodziny, a zwłaszcza wychowywania dzieci.
b) Należy uznać i szanować pracę matki w do­mu, zgodnie z wartością,
jaką przynosi ona rodzinie i społeczeństwu.

ARTYKUŁ 11
Rodzina ma prawo do mieszkania odpowied­niego dla życia rodzinnego
i dostosowanego do liczby jej członków, w miejscu zapewniającym
podstawowe usługi konieczne do życia rodziny i wspólnoty.

ARTYKUŁ 12
Rodziny migrantów mają prawo do takiej sa­mej ochrony społecznej, jaka
przysługuje innym rodzinom.
a) Rodziny imigrantów mają prawo do posza­nowania własnej kultury oraz
do wsparcia i opieki koniecznej dla ich włączenia się we wspólnotę, do
której wnoszą swój wkład.
b) Emigranci zatrudnieni w jakimś kraju mają prawo do jak najszybszego
sprowadzenia swoich rodzin.
c) Uchodźcy mają prawo oczekiwać
ze strony władz publicznych i organizacji międzynarodowych pomocy
w połączeniu się z własnymi rodzinami.

„L’Osservatore Romano” nr 10 –
wersja polska – październik 1983 r.
 

 

ZAŁĄCZNIKI:

Kalendarz

Rok wcześniej Miesiąc wcześniej
Marzec 2024
Miesiąc później Rok później
Pon Wt Śr Czw Pt Sb Nie
26 27 28 29 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Imieniny

Licznik odwiedzin:

W tym tygodniu: 20

W poprzednim tygodniu: 53

W tym miesiącu: 192

W poprzednim miesiącu: 193

Wszystkich: 26814

Zegar