Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki
Fundacja "Myśląc Ojczyzna - Im. Ks. Infułata Ireneusza Skubisia"

Rodzina musi wychowywać

Utworzono dnia 14.04.2022

ks. prof. Mirosław Sitarz

Szczególnym podmiotem praw zarówno w porządku państwowym, jak i kościelnym jest dziecko. Troska ustawodawcy o zagwarantowanie przysługujących każdemu dziecku uprawnień wynika z faktu, iż samo nie jest w stanie jeszcze skutecznie domagać się swoich praw. Stefan Kardynał Wyszyński stawiał rodzinę wraz z jej prawami i obowiązkami na pierwszym miejscu: „A najpierw rodzina! Zadaniem Państwa będzie we własnym interesie zabezpieczyć przed rozbiciem życia rodzinnego, które jest przecież komórką życia społecznego, wprowadzić ustawodawstwo życia rodzinnego, praw dziecka, tak określać obowiązki społeczne obywateli, warunki pracy, aby rodzice mieli możność poświęcić się w odpowiedniej mierze życiu rodzinnemu i wychowaniu dziatwy. Rodzina musi wychowywać, a jeśli tego nie czyni «narusza prawa dziecka, prawa tem świętsze, że sam poszkodowany nie jest w stanie osobiście ich dochodzić»; prawo do wychowania rodzice mają z przyrodzenia i dlatego bez szkody dla społeczeństwa nie mogą zaniedbywać tego prawa, lub też całkowicie zeń zrezygnować”.

Przysługujące każdemu dziecku prawa są korelatywnie związane z obowiązkami rodziców – bez względu na to, czy są realizowane w rodzinie biologicznej czy zastępczej. W katolickiej nauce społecznej wskazuje się na dwa naczelne obowiązki rodziców wobec dzieci: 1) obowiązek urodzenia dzieci (jako konsekwencja naturalnego celu małżeństwa) i 2) obowiązek wychowania dzieci. W związku z tym, że rodzina zastępcza zapewnia opiekę i wychowanie dzieciom w sytuacji braku takiej możliwości ze strony rodziców naturalnych, podstawowym obowiązkiem rodziny zastępczej jest wychowanie dziecka.

Ustawodawca kościelny stanowi: „Rodzice mają najcięższy obowiązek i najpierwsze prawo troszczenia się zgodnie, według swoich możliwości, o wychowanie potomstwa zarówno fizyczne, społeczne i kulturalne, jak i moralne oraz religijne” (kan. 1136). Temu „najcięższemu obowiązkowi” (officium gravissimum) i „najpierwszemu prawu” (ius primarium) rodziców odpowiada uprawnienie dzieci do otrzymania wychowania na wielu płaszczyznach, tj. fizycznej, społecznej, kulturalnej, moralnej i religijnej.

Każde dziecko ma prawo, aby już od poczęcia rozwijać się prawidłowo pod względem fizycznym i ma prawo do tego, aby się urodzić (wychowanie fizyczne); ma prawo być wychowane do czynnego udziału w życiu społecznym poprzez wyrabianie takich cnót, jak szacunek do każdego człowieka czy miłość do ojczyzny (wychowanie społeczne); ma prawo zdobyć odpowiedni poziom rozwoju intelektualnego, dlatego powinno być posyłane do szkół, aby zapoznać się z dorobkiem ludzkości oraz kulturą duchową swojego narodu, a także rozwinąć władze umysłowe i zdolność wydawania prawidłowych sądów (wychowanie kulturalne); ma prawo do właściwego uformowania swoich dyspozycji psychicznych, dzięki którym będzie mogło świadomie regulować swoje postępowanie i zajmować właściwe postawy (wychowanie moralne); ma prawo poznać zasady wiary i prawo żyć według tych zasad w celu uświęcenia się i osiągnięcia zbawienia (wychowanie religijne).

Ustawodawca, wskazując na znaczenie prawa dziecka do otrzymania wychowania zwłaszcza od rodziców, przewiduje sankcję karną za niezrealizowanie tego obowiązku przez rodziców: „Rodzice lub ich zastępujący, którzy oddają dzieci do chrztu lub na wychowanie w religii niekatolickiej, powinni być ukarani cenzurą lub inną sprawiedliwą karą” (kan. 1366).

W odniesieniu do wychowania religijnego, należy wyróżnić wychowanie chrześcijańskie (kan. 217; kan. 226 § 2; kan. 835 § 4) i wychowanie katolickie (kan. 793–821).

Wychowanie chrześcijańskie oznacza wychowanie prowadzone w duchu religii chrześcijańskiej, dokonujące się w wymiarze strukturalnym w ramach trzech zasadniczych wyznań chrześcijańskich: katolickiego, prawosławnego i protestanckiego. Ustawodawca w KPK/83 w zakresie obowiązku rodziny zastępczej do wychowania chrześcijańskiego stanowi: „Wierni, którzy przez chrzest są powołani do prowadzenia życia zgodnego z doktryną ewangeliczną, posiadają prawo do wychowania chrześcijańskiego, przez które mają być odpowiednio przygotowani do osiągnięcia dojrzałości osoby ludzkiej i jednocześnie do poznania i przeżywania tajemnicy zbawienia” (kan. 217). Dziecko powinno otrzymać chrześcijańskie wychowanie zgodnie z nauką przekazywaną przez Kościół w pierwszej kolejności od rodziców (kan. 226 § 2) – także rodziców zastępczych. Ustawodawca kodeksowy stanowi: „Rodzice przed innymi mają obowiązek słowem i przykładem formować dzieci w wierze i praktyce życia chrześcijańskiego. Podobny obowiązek spoczywa na tych, którzy zastępują rodziców oraz na chrzestnych” (kan. 774 § 2). Dziecko ma prawo otrzymać formację duchową od rodziców, opiekunów oraz chrzestnych potwierdzoną praktyką życia chrześcijańskiego. W realizacji prawa dziecka do wychowania chrześcijańskiego, rodziców powinny wspierać również inne podmioty, takie jak Kościół i państwo.

Wychowanie katolickie, które jest pojęciem węższym niż wychowanie chrześcijańskie, stanowi konkretyzację wychowania chrześcijańskiego według zasad Kościoła Katolickiego i dokonuje się pod zwierzchnictwem władzy kościelnej. Ma podstawę w duchu wartości chrześcijańskich i Magisterium Kościoła.

Prawo dziecka do otrzymania katolickiego wychowania oraz obowiązek rodziny zastępczej do świadczenia takiego wychowania wynika przede wszystkim z kan. 793–995 skodyfikowanych w Księdze III KPK/83 w Tytule III „Wychowanie katolickie”. Dzieciom przysługuje uprawnienie do wychowania katolickiego ze strony rodziców oraz tych, którzy ich zastępują. Ustawodawca stanowi: „Rodzice oraz ci, którzy ich zastępują, mają obowiązek i zarazem prawo dobrania takich środków i instytucji, przy pomocy których, uwzględniając miejscowe warunki, mogliby lepiej zadbać o katolickie wychowanie swoich dzieci (kan. 793 § 1)”. W sposób szczególny troska o katolickie wychowanie dzieci spoczywa na proboszczu (kan. 528 § 1; kan. 776).

Podobnie, jak przy realizacji prawa dzieci do wychowania chrześcijańskiego, w wychowaniu katolickim rodziców wspierają instytucje kościelne (kan. 794) i państwowe (kan. 793 § 2). Wychowanie katolickie powinno objąć pełną formację osoby ludzkiej, „dlatego dzieci i młodzież tak winny być wychowywane, ażeby harmonijnie mogły rozwijać swoje przymioty fizyczne, moralne oraz intelektualne, zdobywać coraz doskonalszy zmysł odpowiedzialności, właściwie korzystać z wolności i przygotowywać się do czynnego udziału w życiu społecznym” (kan. 795).

Kalendarz

Rok wcześniej Miesiąc wcześniej
Październik 2024
Miesiąc później Rok później
Pon Wt Śr Czw Pt Sb Nie
30 1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31 1 2 3

Imieniny

Licznik odwiedzin:

W tym tygodniu: 15

W poprzednim tygodniu: 13

W tym miesiącu: 26

W poprzednim miesiącu: 84

Wszystkich: 27622

Zegar